Klinik Eğitimde Eğitimci Notları

  1. Klinik eğitimin (Beceri eğitimi) amacı nedir?

Klinik eğitimin amacı, sağlık çalışanlarının mesleki performanslarını geliştirerek başvuran ya da hizmeti alan kişilere güvenli ve yüksek kalitede hizmet vermektir. Eğitimin amacı, temel yaşam desteği, koma pozisyonu, kanamanın durdurulması, danışmanlık verme gibi belli bir işlem veya etkinlik için gerekli olan bilgi, tutum ve beceriyi kazandırmaktır. Eğitimde kazanılan becerilerin eğitimden hemen sonra kullanılacağı kabul edilir.

Klinik Eğitim

Klinik Eğitim

Öğretim ise sıklıkla gelecekteki hedefl er bağlamında kullanılır. Örneğin kişiler gelecekte hemşire veya doktor olmak için üniversiteye giderler, öğretim kişiyi bu rolleri yapacak şekilde bilgi ve beceri ile donatır, kişi rolü üstlendiğinde ise kendisine öğretilmiş olanlardan belli bir durum için gerekenleri seçer. Bilgi aktarmada veya tutum değiştirmede ne kadar etkili olunursa olunsun, katılımcılar beceri veya etkinliği yeterli şekilde uygulayamıyorlarsa eğitim başarısız kabul edilir, eğitmenler katılımcıların

kurstan sonra mesleklerinde daha verimli olabilmeleri için gereken temel bilgi, tutum ve beceriyi verme yönünde gayret göstermelidir.


İlk Yardım Eğitimi

  1. Beceri eğitiminin ilkeleri nelerdir?

  • Katılımcı öğrenmeye hazır hale getirilmelidir. Katılımcılar öğrenmeye hazır hale geldiklerinde en verimli öğrenme gerçekleşir. Güdülenme içsel bir dinamik olmasına rağmen, katılımcıların güdülerini besleyecek bir atmosfer yaratmak eğitmenin elindedir.
  • Yetişkinlere daha önceden bildikleri yada yaşadıkları bilgilere dayanarak öğretmelidir. Çünkü, yetişkinler öğrenirken daha önceden bildikleri veya deneyimleri olan konulara daha kolay uyum sağlarlar ve bunların üzerine daha kolay bilgi inşa ederler.
  • Katılımcılara neleri öğrenmeleri gerektiği anlatılmalıdır. Bu nedenle konu hedefleri konunun başında net bir şekilde açıklanmalıdır. Çeşitli eğitim teknikleri ve yöntemleri kullanarak öğrenme kolaylaştırılmalıdır.
  • Bir eğitmen denetiminde, gerçeğe benzer ortamlarda bir beceriyi kazandırmak ve beceride yeterli hele getirmek önemlidir. Gerçeğe benzer ortamlar vaka sunumlarına dayalı oyunlar, roleplayler, canlandırmalar yada anatomik modeller ile uygulama yaptırarak sağlanabilir. Öğrenme ortamı gerçeğe ne kadar yakın olursa, öğrenmede o kadar etkili olur.
  • Beceride yeterli seviyeye ulaşmak için tekrar yapmak gereklidir.
  • Kurallarına uygun geri bildirim verilmelidir:
  • Uygulamadan hemen sonra yapılmalıdır,
  • Olumlu olmalıdır,
  • Yargılayıcı olmamalıdır.
  1. Klinik eğitim yaklaşımının ana özellikleri nelerdir?

  • Yeterliğe dayalıdır,
  • Öğrenmeye hakim olma kavramından yola çıkar,
  • Yeni beceriler öğrenmede hümanistik eğitim teknikleri kullanılır,
  1. Yeterliğe dayalı eğitim (‘YDE) nedir?

Geleneksel eğitim sürecinden farklı olan yeterliliğe dayalı eğitim modelinin esası yaparak öğrenmedir. YDE, temelde sosyal öğrenme teorisine dayanır. Bu teoriye göre, ideal şartlar oluşturulduğunda en hızlı ve etkili öğrenme bir beceri veya etkinliği

ustaca yapan bir kişiyi gözlemleyerek gerçekleşir.

YDE, mesleki performansta başarılı olmak için mutlaka gerekli olan becerileri kazandırır ve katılımcıların bildiklerinden çok performanslarını (bilgi, tutum ve becerilerini) dikkate alır. YDE’de, klinik eğitmen geleneksel öğretmen rolünden çıkmıştır ve öğrenmeyi kolaylaştıran, rehber olan ve destekleyen bir yetiştirici rolüne girmiştir.

  1. Sunum tipine göre hatırlama yeteneği ilişkisi nedir?

YDE bilimsel temele dayanmaktadır. Tabloda da gösterildiği gibi, kişilerin katılımcı yöntemlerle öğrendiklerinde, hatırlama yetenekleri dinleme ve okuma gibi pasif yöntemlere göre çok daha fazla artmaktadır.

Sunum Tipine Göre Hatırlama Yeteneği
Sunum TipiHatırlama Yeteneği
3 saat

sonra

3 gün

sonra

Sözlü, tek yönlü ders (konferans)% 25% 10 – 20
Yazılı (okuma)% 72% 10
Görsel/sözel (görsel araçların kullanıldığı anlatım)% 80% 65
Katılımcı (oyunlar, vaka çalışmaları)% 90% 70

Kaynak: Hacettepe Halk Sağlığı Vakfı Yayınları, Eğitim Becerileri Rehberi, 1999

  1. Yeterliliğe dayalı eğitimin (YDE) başarılı olması için yapılması gerekenler nelerdir?

  • Öğretilecek beceri ve etkinlik ana basamaklara bölünür,
  • Basamaklar çözümlenerek nasıl öğretilebileceği ve nasıl öğrenilebileceği araştırılır. Bu süreç standartizasyon olarak adlandırılır,
  • Uygulama standart hale getirildikten sonra basamak ve işlemlerin öğrenilmesini kolaylaştırmak ve performansı ölçmek için öğrenim rehberleri ve değerlendirme rehberleri kullanılır.
  1. Beceri eğitiminde öğrenmeye hakim olma yaklaşımı nedir?

Öğrenmeye hakim olma yaklaşımına göre, yeterli zaman ayrıldığı ve uygun eğitim yöntemleri kullanıldığı taktirde her katılımcı kendisine verilenleri alabilir. Bu yaklaşımda hedef, katılımcıların % 100’ünün öğretilen bilgi ve beceriye hakim olmalarını sağlamaktır.

  1. Öğrenmeye hakim olma yaklaşımında hangi eğitim yöntemleri kullanılır?

Katılımcıların bir kısmı yeni bilgi ve becerilere çok kısa sürede hakim olurken, bir kısmının daha uzun süreye yada farklı eğitim tekniklerine ihtiyacı olacaktır. Kişilerin öğrenme biçimleri de farklılık gösterir. Kimileri okuyarak yada yazarak öğrenirken,

kimileri de görerek öğrenirler. Etkili öğrenme stratejilerinde bu farklılıklar göz önüne alınır ve çeşitli eğitim yöntemleri bir arada kullanılır.

Eğitim yöntemleri şunlardır:

  • Düz anlatım
  • Gösterim (Demonstrasyon)
  • Koçluk yapma
  • Beyin fırtınası
  • Canlandırma (Simülasyon)
  • Role-play
  • Tartışma
  • Vaka çalışması
  • Soru-cevap
  • Oyun
  • Grup çalışması

Eğitmen bir beceri veya etkinliği anlatır, anatomik model üzerinde yada slayt seti veya video gibi başka bir eğitim aracı kullanarak beceriyi gösterir. Uygulama gösterildikten ve tartışıldıktan sonra katılımcılar uygulama yapmaya başlarlar. Katılımcılar uygulama yaptıkları dönemde klinik eğitmen, yetiştirici (koç) rolüne girer. Eğitimcinin koçluk yapmasının yararları şunlardır:

  • Uygulama yaparken katılımcıları gözlemler,
  • Yol gösterir,
  • Gelişmelerini takip eder,
  • Sorunları çözmelerine yardımcı olur,
  • Geri bildirim verir,
  • Katılımcıların yönlendirdikleri öğrenim deneyimlerini paylaşır,
  • Kolaylaştırıcı rol oynar.

9.Öğrenmeye hakim olma yaklaşımında değerlendirme nasıl yapılır?

Geleneksel sınav yönteminde kurstan önce ön test, kurstan sonra da son test yapılır. Bu sınavlar katılımcıların bilgi artışını belgelemek için yapılırdı ve bilgi düzeyindeki değişikliğin mesleki performansı nasıl etkileyeceği bu nedenle göz ardı edilirdi.

Öğrenmeye hakim olma yaklaşımında ise katılımcıların öğrenme düzeylerinin sürekli olarak değerlendirilmesi felsefesi yatar. Bu yaklaşımda eğitmen katılımcıların gösterdikleri gelişmeleri bir sır gibi kendisine saklamaz, bu gelişmeler hakkında düzenli olarak katılımcılara bilgi verir. Öğrenmeye hakim olma yaklaşımında değerlendirmenin özellikleri şunlardır:

Yeterliliğe dayalıdır. Kursun hedeflerine yönelik değerlendirme yapılarak, katılımcıların sadece yeni bilgi edinmeleri değil, mesleklerine uygulayabilecekleri temel bilgi ve tutumları kazanmaları sağlanır.

Dinamiktir. Eğitmenlere sürekli ve karşılıklı geri bildirim sayesinde katılımcıları kursun (bilgi) amaçlarına ulaşmada hangi seviyede olduklarını iletme olanağı verir. Bazı kurslarda kurs öncesi/sonrası test y6ntemlerinde eğitmenler genellikle

doğru yanıtları birlikte gözden geçirmezler. Bunun sonucunda katılımcılar önemli bilgilerden mahrum olarak kurstan ayrılırlar.

Daha az stres yaratır. Katılımcılar bireysel ve grup olarak kendilerinden ne öğrenmeleri beklendiğini, bilgilere nasıl ulaşabileceklerini bilirler. Eğitmenleri le tartışma imkanları vardır.

Kurs öncesi değerlendirmede, kursa başlarken katılımcıların bilgi düzeyi değerlendirilir. Eğitmen; hangi konulara daha çok değinmesi gerektiği, hangi konuları ise daha kısa sürede işleyebileceği konusunda fikir sahibi olur. Katılımcılar, sonuçlarına göre güçlü ve eksik yanlarını öğrenir, eksiklerini gidermeye çalışır.

Kurs ortası değerlendirmede, katılımcıların eğitim ortamından, eğitimcilerden, konuların işleniş şeklinden olan memnuniyet yada memnuniyetsizlikleri değerlendirilir. Katılımcıların yeni bilgileri edinmede gösterdikleri gelişme değerlendirilir. Sonuçlar

katılımcılar ile paylaşılır.

  1. Hümanistik eğitim tekniği nedir?

Bu teknikte, insan vücuduna çok benzeyen anatomik modeller kullanılır. Bunun yanında öğrenmeyi kolaylaştıran slaytlar ve video bantları da kullanılabilir. Klinik eğitimi yürütürken hümanistik eğitim teknikleri kullanmak zorunludur.

Anatomik modellerle çalışmanın yararları şunlardır:

  • Öğrenmeyi kolaylaştırır,
  • Eğitim zamanını kısaltır,
  • Hastanın maruz kalacağı riski minimuma indirir,
  • Beceride yeterlik seviyesine. ulaşmak için gereken vaka sayısını azaltmakta hastaya zarar verebilecek hataları düzeltme olanağı verir.

11.Yeterliliğe dayalı eğitimde performans düzeyleri nelerdir?

Katılımcılar, hasta üzerinde çalışmaya başlamadan önce anatomik modeller, slaytlar, video bantlar ve diğer eğitim gereçlerini kullanarak kolaylıkla beceri kazanabilir ve beceride yeterlik düzeyine gelebilir.

Becerinin öğrenilmesinde gözlenen performans düzeyleri şunlardır:

Beceri kazanma : Uygulanması gereken beceri ve etkinliğin basamaklarını ve gerekiyorsa basamakların sırasını bilir, ancak yardıma ihtiyacı vardır.

Beceride yeterlik : Uygulanması gereken beceri veya etkinliğin basamaklarını ve gerekiyorsa basamakların sırasını bilir ve tek başına yapabilir.

Beceride ustalaşma : Uygulanması gereken beceri veya etkinliğin basamaklarını ve gerekiyorsa basamakların sırasını bilir ve yetkin bir şekilde yapabilir.

  1. Katılımcılar hasta üzerinde çalışmaya başlamadan önce eğitmen ve katılımcıların gerçekleştirmesi gerekenler nelerdir?

Eğitmen, anatomik modeller, eğitim slaytları, video filmleri kullanarak kazanılması gereken becerileri hasta ile olan ilişkileri defalarca tekrarlayarak göstermelidir. Katılımcılar, gözetim altında gerçek duruma benzer ortamda anatomik modeller üzerinde hem becerilerini hem de hasta ilişkileri uygulamalarını defalarca tekrarlayarak yapmalıdır. Katılımcılar, ancak model üzerinde çalışmalarla beceri kazandıktan ve beceride yeterlilik seviyesine geldikten sonra gerçek hasta ile çalışabilirler.

13.Eğitmen ve katılımcıların sorumlulukları nelerdir?

Eğitmen, katılımcının yeterliliğe ulaşamadığı durumlarda şunları yapmalıdır;

  • Yöntemlerini geliştirmelidir,
  • Daha çok pratik yapma olanağı sağlamalıdır.

Eğitmenin sorumlulukları şunlardır;

  • Gruptaki kişiler arasında sağlıklı bir iletişim ortamını oluşturmak,
  • Grubu öğrenmeye istekli hale getirmek,
  • Öğrenmeyi kolaylaştırmak,
  • Yeni bilgi ve becerinin kazanılmasında rehberlik etmek,
  • Örnek tutumlar sergilemek,
  • Grubu olumlu olarak yönlendirmek ve koçluk yaptırmak,
  • Eğitim sonunda eğitim hedeflerine ulaşmayı sağlamak.

Katılımcılar sorumlulukları şunlardır;

  • Olumlu eğitim ortamının yaratılmasına katkıda bulunmak,
  • Bilgi ve deneyimlerini paylaşmak,
  • Etkin katılımda bulunmak,
  • Örnek tutumları uygulamak

Klinik eğitimde öğrenim hedeflerine ulaşma sorumluluğu, eğitmen ve katılımcılar arasında paylaşılır. Eğitmenin sorumluluğu, sadece katılımcıların sınavda yüksek puan almalarını sağlamak değil, beceri ve etkinliklerde de tam bir yeterliliğe ulaşmalarını sağlamaktır.

14.Eğitmenlerin seçimi ve eğitimi nasıl olmalıdır?

Başarılı bir eğitimin anahtarı bilgi ve deneyimleri aktarabilmektir. Her biri kendi alanında uzman olan sağlık çalışanları, eğitmen olduklarında bilgi ve becerileri başkalarına nasıl aktaracaklarını öğrenirler. Klinik beceri kursu düzenlenirken belki de en çok dikkat edilmesi gereken nokta eğitmenlerin seçimidir. Geçmişte akademik olarak başarılı ve klinik becerilerde ustalaşmış olan herkesin iyi eğitmen olacağı sanılıyordu. Oysa günümüzde, dünyanın çeşitli ülkelerinde klinik bir beceriyi bilmek ve uygulamak ile o bilgi yada beceriyi öğretmenin birbirinden tamamen farklı şeyler olduğu bilinmektedir.

Eğitmen adaylarını seçerken aşağıdaki kriterler göz önünde bulundurulmalıdır: Beceride ustalık: Klinikte eğitim verecek olan

eğitmen öncelikle öğretilecek klinik beceride uzman bir hizmet sunucu olmalıdır. Eğitime ilgi duymak: Çoğu klinisyen başkalarını

eğitmektense mesleklerini icra etmeyi tercih eder. Eğitimle gerçek alanda ilgilenen bir sağlık çalışanı, eğitim becerilerini öğrenmek ve uygulamak için gereken zamanı ayırmaya istekli olmalıdır. Alçak gönüllülük: Hatalarını kabul edebilen, katılımcılarla iyi iletişim kurabilen ve onları yüreklendiren kişiler iyi eğitmen olabilirler. Katılımcılara, kendilerinin en iyi olduğunu, kendi seviyelerine ulaşmanın zor olduğunu ispatlamaya çalışan ve katılımcıların istek ve özgüvenlerini yıkan kişiler eğitmen olamazlar.

15.Eğitmen olma süreci nasıl olmalıdır?

  • İlk olarak klinisyen hizmet becerilerini kazanarak beceride uzmanlaşmak (ustalaşmak) gerekir.
  • Uzmanlık konusunu başkalarına etkili bir şekilde aktarabilmek için “Eğitim Becerileri Kursu”na katılmak gerekir. Bu kurs ile; temelinde yetişkin öğrenme prensipleri yatan yetiştiricilik, hümanistik eğitim teknikleri ve klinik işlemin uygulanmasında standart yaklaşım kazanılmış olur. Ayrıca, katılımcıların performansını değerlendirmede yeterliliğe dayalı öğrenim ve değerlendirme rehberlerini kullanma, yeni bilgiyi aktarmada etkili sunum yapabilmek için sınıf dersleri, gösterim, oyunlaştırma, vaka çalışmaları ve grup tartışmalarını da öğrenirler.
  • Bu kursta, görsel-işitsel araçlar ve diğer eğitim materyallerini kullanmayı öğrendikten sonra, uzman eğitmenin yanında yardımcı eğitmen olarak çalışmak gerekir. Yeni eğitmen, daha sonraki kurslarda deneyim kazandıktan sonra, ihtiyaç duydukça kendi isteği ile uzman eğitmene başvurur.

Leave a Reply